Helder

‘Wie van jullie heeft wel een drugs gebruikt?’ Klaas Jan, onze ayurveda docent van de yoga-opleiding, kijkt de groep aan. Wat mompelend zeggen een paar leerlingen wel eens een jointje gerookt te hebben. Ik kijk naar de lunchbakjes met quinoa, groene salades en gemengde noten die bij bijna iedereen op de tafel staan. We zijn één voor één supergezonde, bewuste mensen met de wens yogadocent te worden. Een beetje aarzelend steek ik mijn vinger op.   

Ik voel alle verbaasde blikken op mij gericht. Klaas Jan gaat eens rustig op de hoek van zijn lessenaar zitten en vraagt geïnteresseerd of ik wil delen wat ik gebruikt heb en hoe ik dat ervaren heb. Ik haast me te vertellen dat het echt allemaal heel lang geleden is, dat ik dat gedaan heb. Meer een jeugddwaasheid. Ik vertel over de grote hoogtes en de diepe dalen.

Mijn vriendenkring tijdens de middelbare school bestond uit mensen met artistieke ambities; gedichten schrijven, acteren, muziek makentekenen en schilderen. Ze vonden dat blowen daarbij hoorde. Ik blowde braaf mee, maar ik werd er allesbehalve creatief van, hooguit wat stil en sloom. 

Inmiddels was ik geslaagd voor mijn vwo-examen en het voelde alsof het echte leven eindelijk was begonnen. Ik woonde nog thuis, Mijn Beste Vriendin was een paar maanden geleden bij haar vriendje ingetrokken in een kraakpand in De Grote Stad.

Vriendin en ik hadden afgesproken naar een feest te gaan in de loods bij de watertoren in De Grote Stad. Het beloofde een enorm spektakel worden met oude auto’s als decor en de meest bekende deejays uit de stad zouden er draaien. In de middag voelde ik al een lichte hoofdpijn opkomen en het leek alleen maar erger te worden toen ik al bijna in de straat van Vriendin was. Ze zou vast wel aspirine in huis hebben.
Ik zette mijn fiets naast de portiek en liep de trap op naar haar voordeur. De hal was beschilderd met graffiti. Ik klopte op de deur, ze had me al gewaarschuwd dat de bel het niet meer deed. Ze was alleen, haar vriendje was al naar het feest. Ik vroeg of ze aspirine in huis had.
Ze keek me aan met een geheimzinnig lachje en zei dat ik dat vanavond niet nodig zou hebben. Vriendin pakte een zakje witte poeder van de schoorsteenmantel en legde het op de rookglazen salontafel
Dit is veel beter dan aspirine’, zei ze. 

Die nacht danste ik zoals ik dat nog nooit had gedaan. Mijn lichaam en de muziek waren één, de bewegingen gingen vanzelf en mijn energie leek uit een onuitputtelijke bron te komen. De volgende middag werd ik wakker. Ik lag bij Vriendin op de bank met een deken over me heen. Het scherpe licht deed pijn aan mijn ogen en mijn mond was zo kurkdroog dat woorden vormen onmogelijk leek. Iwilde zo snel mogelijk naar huis, naar mijn kamer. Alleen zijn.  

Nog een paar keer had ik meegedaan aan het snuiven van dat wondermiddel. Het wakkere en onoverwinnelijke gevoel leek ieder keer zo goddelijk, ik meende te voelen wie ik werkelijk was. De dag erna was dat telkens bij toverslag verdwenen en voelde ik me heel kwetsbaar, bang en onzeker. Toen ik afspraken begon af te zeggen omdat ik niet meer naar buiten durfde te gaan, wist ik dat dit moest stoppen. 

Enkele jaren later, ergens op een idyllisch eiland, heb ik nog een stukje van een magic mushroom omelette’ gegeten. Het stond vermeld op alle menukaarten. Ik snapte niet waarom het zoveel duurder was dan de andere gerechten. Tot de andere backpackers me lachend uitlegden waarom dat zo was.  Mijn gezelschap bestond uit twee Israëlische jongens en een Amerikaans meisjeWe zaten in een restaurant, hoog op een heuvel met uitzicht over de baai. We bestelden de omelet en na een half uur leken mijn gedachten mooie vloeibare slierten. Ik kon niet anders dan ze te volgen, alleen, want de rest van het gezelschap vond ik plotseling heel irritant, ze konden alleen nog maar gieren van het lachen om de meest onnozele dingen. Ik liet ze achter in het restaurant en liep naar het strand, daar wilde ik zijn. Ik stroomde over van liefde, voor mezelf, de mensen die ik tegenkwam, voor de zee en de volle, ronde maan. Vooral de maan, met haar kon ik praten, zei begreep me.  

De volgende ochtend vertelde een van de Israëliërs dat zijn lachbui heel snel was overgegaan naar een angstaanval. Hij had in die nacht de verschrikkelijke dingen uit zijn diensttijd heel intens herbeleefd. De uitwerking van de magische paddenstoel had dus vele gezichten.  

De aanleiding van Klaas Jans vraag aan de groep was de anekdote over de yogi’s in de jaren zeventig. De hippies die toen neergestreken waren in India hadden bij wijze van experiment enkele Indiase yogi’s LSD gegeven. Er was ze van tevoren uitgelegd wat de werking zou zijn. Na een poosje merkte geen enkele yogi enig verschil. De wereld was voor hen nog precies hetzelfde als daarvoor. Hiermee werd de conclusie getrokken dat de yogi’s zo verlicht waren waardoor ze een permanente eenheidservaring beleefden. Geestverruimende middelen voegden daar dus niets aan toe. 

Ik ben zeker niet van plan om mijn ‘verlichtheid’ te testen met LSD, ik verwacht daar jammerlijk in te falen. Terwijl ik dit schrijf zit ik in een van de mooiste tuinen die je kunt bedenken: weelderig bloeiende bougainville in felle kleuren, wuivende palmen en kunstig gevormde cactussen. Het geruis van de zee en gekwetter van tropische vogels op de achtergrond. Mijn werk bestaat deze week uit het geven van yogalessen aan de pastelblauwe zee op een ongerept stuk strand in SenegalIk voel me één met mijn omgeving als ik in de vroege ochtend met mijn voeten in het zand sta en diep ademhaal. Alles neem ik in me op, glashelder. Ik kijk naar de hemel en kan nog net een lichte schim van mijn geliefde maan zien. Ze knipoogt naar me en ik glimlach terug.  

Ik zou wel eens willen weten

Ik werd wakker, het was nog donker in de slaapkamer. In het bed naast mij hoorde ik de regelmatige ademhaling van mijn zusje. Mijn lichaam voelde klam en het laken plakte aan mijn huid. De droom leek zo echt en dat maakte me alleen maar angstiger. Waarom had ik mezelf zo blootgegeven? Ik zou net als in de droom uitgelachen worden, de leraar zou met een blik van ironie en medelijden het papier aan me overhandigen. Ik voelde een knoop in mijn maag en alle beschamende scenario’s liet ik aan me voorbijgaan. Uiteindelijk viel ik uitgeput weer in slaap.

Al zolang ik me kan herinneren stelde ik vragen waarop de volwassenen om me heen een antwoord verschuldigd bleven. Waar eindigt het heelal? Dat kan toch niet eindigen? Wat kan er zijn na het niets? Waar ben ik nadat ik doodga? Waar was ik voor ik geboren was? Mijn ouders – twintigers in de late jaren zestig- hadden zich losgemaakt van het katholieke geloof. Volgens hen was er niets voor mijn geboorte en verdwijn ik na mijn dood ook in dit oneindige niets. Na deze onbevredigende antwoorden voelde ik paniek en een gevoel van eenzaamheid. Tijdens zo’n paniekaanval keek mijn zusje me niet begrijpend aan. Ze leek nooit lastiggevallen te worden door dat soort vragen. Ik was daar jaloers op.

Zo’n paniekaanval trok zich gelukkig ook weer terug, maar kon als een monster weer uit zijn hol tevoorschijn komen en toeslaan.

In de tweede klas van het atheneum kregen we bij de les Nederlands de opdracht een opstel te schrijven met als onderwerp ‘Ik zou wel eens willen weten’.  De leraar legde twee vellen papier op mijn tafel. Ik staarde naar het logo van de school rechtsboven op het papier en haalde een keer diep adem. Ja ik zou zeker wel eens willen weten en begon te schrijven. Mijn pen leek als vanzelf over het papier te glijden, de woorden verschenen zonder hapering.

Na de voorjaarsvakantie hadden we op maandagochtend weer Nederlands. Traag liep ik de klas binnen, mijn droom was ik zeker nog niet vergeten. Terwijl de leraar de stapel opstellen uit zijn versleten leren tas haalde, zei hij dat twee opstellen hem opvielen omdat ze zo volwassen en oprecht waren geschreven. Dat was het opstel van Hassan en van mij. Hassan was de enige Marokkaanse jongen in onze klas. Zijn ouders waren als eerste generatie immigranten naar Nederland vertrokken. Hassan was altijd goedlachs en sprak vloeiend Frans. Achter zijn lach schuilden veel vragen, realiseerde ik me later. We keken elkaar vluchtig aan toen de opstellen uitgedeeld werden. Ik meende een blik van opluchting en herkenning in zijn ogen te zien. We waren veertien jaar, we wisten het dan nog niet maar onze zoektocht was nog maar net begonnen en veel antwoorden zouden zich aandienen of ons aansporen verder te zoeken. Er was geen monster maar een metgezel.